Vraag:
Als het milieu, bv. de maatschappij, geheel onaanvaardbaar is geworden, wat moet je dan doen? Dan kun je moeilijk nog zeggen: ik aanvaard het. Dan kun je alleen nog maar zeggen: ik breek het af. Ik...
Antwoord:
Bent u dan bang voor de maatschappij?
Reactie: Beslist niet!
Dan is mijn antwoord: wanneer die maatschappij u niet bevalt, moet u zich allereerst afvragen, in hoeverre u zonder die maatschappij kunt bestaan. Zo u dit niet mogelijk is, zult u de maatschappij zover noodzakelijk moeten aanvaarden, er het beste van moeten maken. U zult zich er dan aan kunnen onttrekken op al die punten, waar zij voor u onaanvaardbaar is en vermeden kan worden. Een je onttrekken aan de maatschappij is vaak moeilijk. Hoe ver men hiermee kan en wil gaan, is steeds weer een persoonlijke kwestie.
Toch wil ik een antwoord geven, dat bijna altijd opgaat: Stel geen eisen aan de maatschappij, die niet berusten op uw eigen prestatie in en voor die maatschappij. Erken geen regelingen en verplichtingen van die maatschappij dan die welke noodzakelijk zijn voor uw contact met prestatie en eventueel mogelijkheid tot het verwerven van beloning uit die maatschappij. Schep u daarnaast zoveel mogelijk een eigen wereld waarin u kunt leven volgens uw eigen normen. Aanvaardt ook hier elke dag weer het bestaande, ga daarvan uit en werk daarmee. U zult minder gefrustreerd worden en meer bereiken langs deze weg dan door het opbouwen van mooie, maar nu niet te verwerkelijken beelden.
Onthoudt verder: Wetten zijn alleen dáár noodzakelijk, waar de onverantwoordelijkheid van groep en individu zodanig is toegenomen, dat men het gedrag wel door strenge wetten en macht moet regelen. Daar, waar de mens een persoonlijk gevoel van aansprakelijkheid heeft, zal steeds minder een opgelegde regeling van node zijn. Op grond hiervan is de ideale toestand een algehele wetteloosheid, waarin eenieder zodanig bewust is van eigen aansprakelijkheden, dat hij deze ook zonder dwingende en formele regelingen draagt. Maar tracht nooit zonder wetten te leven, voor je alle aansprakelijkheid ook zelf kunt en wilt dragen. Tracht niet de maatschappij te veranderen, maar maak steeds meer van haar onaangename aspecten door je eigen wijze van leven overbodig en daardoor van voorbijgaande aard.
Uit de lezing: 'Vragen-avond' 6 juni 1969
Stem van Gene Zijde III - 1968-1969